تروما یا رویداد آسیب‌زا
رویداد آسیب‌زا یا رویداد تروماتیک، رویداد ترسناک، خطرناک یا خشونت‌آمیزی است که زندگی یا تمامیت جسمانی کودک را تهدید می‌کند. مشاهدۀ یک رویداد آسیب‌زا که زندگی یا امنیت فیزیکی عزیزی را تهدید می‌کند نیز می‌تواند آسیب‌زا باشد. این امر به ویژه برای کودکان خردسال مهم است، زیرا احساس ایمنی آنها به برداشتشان از ایمنی نگاره‌های دلبستگی آنها ارتباط دارد.
تجربیات آسیب‌زا می‌تواند احساسات قوی و واکنش‌هایی فیزیکی را آغاز کند که تا مدت‌ها پس از وقوع رویداد ادامه یابد. کودکان ممکن است احساس وحشت، درماندگی یا ترس و همچنین واکنش‌های فیزیولوژیکی مانند تپش قلب، استفراغ، یا از دست دادن کنترل روده یا مثانه را تجربه کنند. کودکانی که ناتوانی در محافظت از خود را تجربه می‌کنند یا از حمایت دیگران برای اجتناب از عواقب تجربۀ آسیب‌زا برخوردار نبوده‌اند نیز ممکن است به خاطر شدت واکنش‌های فیزیکی و عاطفی تحت فشار قرار بگیرند.
حتی با وجود این‌که بزرگسالان برای ایمن نگه داشتن کودکان سخت تلاش می‌کنند، اما هنوز هم اتفاقات خطرناک رخ می‌دهد. این خطر می‌تواند از خارج از خانواده مانند بلایای طبیعی، تصادف رانندگی، خشونت در یا خشونت جامعه، یا از درون خانواده، مانند خشونت خانگی، آزار فیزیکی یا آزار جنسی و مرگ یکی از عزیزان ناشی شود.
تجربه‌ها و عوامل آسیب‌زا در کودکان
چه تجربیاتی ممکن است برای کودکان آسیب‌زا یا تروماتیک یا
آسیب‌زا باشد؟ ترومای کودکی شامل هر چیزی است که حس امنیت را در دوران کودکی مختل کرده باشد. برخی از این عوامل شامل موارد زیر است:
- سوءرفتار جسمی، جنسی یا روانی، از جمله قاچاق
- بلایای طبیعی و بلایای تکنولوژیکی یا تروریسم
- خشونت خانوادگی یا اجتماعی
- از دست دادن ناگهانی یا خشونت‌آمیز یکی از عزیزان
- جدایی از یکی از والدین
- دریافت نکردن توجه کافی از سوی والدین
- اختلال مصرف مواد؛ شخصی یا خانوادگی
- تجربیات پناهندگی و جنگ، از جمله شکنجه
- حوادث جدی یا بیماری‌های تهدیدکنندهٔ زندگی
- عوامل استرس‌زا در خانواده‌های نظامی، مانند اعزام، از دست دادن یا آسیب والدین
کمک به درمان تروما در کودک
برای کمک به کودک درگیر با تروما بسیار مهم است که با او ارتباط برقرار کنید و به او اطمینان خاطر دهید که احساس ترس یا ناراحتی بسیار طبیعی است. کودک شما برای یافتن سرنخ‌هایی در مورد چگونگی پاسخ و برخورد با تروما به شما نگاه می‌کند، بنابراین بگذارید متوجه شود که شما با علائم و مشکلات خود به شیوه‌ٔ مثبتی برخورد می‌کنید. اما چگونه و چطور به کودکان دچار تروما کمک کنیم تا این اتفاق را به بهترین شکل پشت سر بگذارند؟ راهکارهای زیر را در نظر داشته باشید:
به حرف‌هایش گوش دهید: اجازه دهید کودکتان در مورد تجربه‌ها، افکار و احساسات خودش صحبت کند، حتی در مورد آنهایی که خیلی سخت و دشوار هستند.
روتین کودکتان را حفظ کنید: روتین زندگی کودک را رعایت کنید. زمان‌های ثابت وعده‌های غذایی، خواب و تمام کارهای قبلی زندگی‌اش را رعایت کنید. برخی از کودکان در واکنش به تروما به سختی به خواب می‌روند، گروهی دیگر از کودکان مکرراً از خواب بیدار می‌شوند یا خواب‌های بد می‌بینند. یک عروسک یا حتی یک چراغ‌قوه به کودک بدهید تا با خودش به رختخواب ببرد. سعی کنید هنگام غروب وقت زیادی را با کودک خود داشته باشید و زمانی را به انجام فعالیت‌های مختلف و کتاب خواندن بگذرانید.
با فرزندتان حرف بزنید: بسیاری از والدین، کودکان را از صحبت‌های بزرگسالان در مورد تجربه‌های ناراحت‌کننده و احساسات دشوار کنار می‌گذارند و دور نگه می‌دارند. با انجام این کار، والدین فکر می‌کنند که از فرزندان خود حفاظت می‌کنند اما کودکان خیلی بیشتر از آن چیزی که ما از آن آگاه هستیم احساس می‌کنند و به خصوص وقتی چیزی از آنها مخفی نگه داشته شود، کنجکاو و نگران می‌شوند. بنابراین بهتر است با کودکان در مورد تجربه‌ها و احساسات جدید پیش‌آمدهٔ مشترک برای خودتان و آنها صحبت کنید.
با کودک بازی کنید: بسیاری از کودکان تجربه‌ها و اتفاقات ناراحت‌کننده را با بازی کردن از سر می‌گذرانند و مدیریت می‌کنند.
انتظار پسرفت را داشته باشید: بسیاری از کودکان برای این‌که احساس امنیت کنند باید به یک مرحله قبل از واقعه بازگردند. یک کودک کوچک و خردسال‌تر ممکن است رختخواب خود را خیس کند و کودک بزرگ‌تر ممکن است احساس تنهایی کند.
صبور باشید: کودکان ممکن است نیاز داشته باشند بارها و بارها در مورد یک چیز صحبت کنند. پس تا جای ممکن صبور بمانید. اگر دیگر نمی‌توانید این وضع را تحمل کنید، از افراد خانواده و دوستانتان کمک بگیرید.
احساساتش را بشناسید: فکر کردن به این‌که بروز یک واقعه تقصیر آنهاست هم یکی از رفتارهای بچه‌ها در واکنش به تروماست. کودکان کوچک‌تر از هفت یا هشت سال در صورت وقوع یک اتفاق بد ممکن است فکر کنند که خودشان مقصر آن هستند. پس به کودک خود اطمینان دهید که او دلیل بروز این واقعه نیست.
www.clinic-samar.com
