نشانه های فرد کمالگرا
در روان‌شناسی، ویژگی شخصیتی است که خصوصیات آن، با تلاش فرد برای بی‌عیب‌ونقص بودن و تنظیم استانداردهایی برای بالاترین سطح عملکرد توصیف می‌شود و با خود-ارزیابیِ انتقادی و نگرانی در مورد ارزیابی دیگران نیز همراه است
از جمله علائم کمال گرایی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- استانداردها و انتظارات عالی
- احساس فشار برای برآورده کردن انتظارات
- نیاز به برقراری نظم و ساختار مشخص
- ترس از شکست (به شکل افراطی و اغراق آمیز)
- انگیزه و جاه طلبی بالا
- سطح بالایی از عدم اعتماد به نفس و احساس ناامنی
- نادیده نگرفتن اشتباهات کوچک
- برابر دانستن خطا و اشتباه با شکست یا عدم شایستگی
- ترس شدید از طرد شدن یا قضاوت شدن به خاطر اشتباهات
- صرف وقت، تلاش و انرژی بیش از حد برای پیشرفت یا کاهش اشتباهات
- افراط در نشخوارفکری یا خودسرزنشگری
- افراط در برنامه ریزی و آمادگی برای نکات ریز و درشت
- احساس نیاز به قوانین، انتظارات و دستورالعمل های دقیق
- حساسیت بیش از حد به انتقاد و بازخورد منفی
- الگوی فکری سختگیرانه و سیاه و سفید
- وابسته بودن ارزش و عزت نفس خود به میزان موفقیت ها
نگرانی بابت اشتباهات و توقعات
تلاش های کمالگرایانه در کمالگرایی ناسالم هم وجود دارد اما در مقابل، سطح نگرانی ها و توقعات هم بالاتر است. یعنی فرد بیشتر بابت اشتباهات احساس نگرانی می کند و بیشتر از خود توقع دارد که همیشه عالی ظاهر شود. ترکیب انتظارات، نگرانی ها و توقعات باعث می شود فرد بیشتر احساس ناامنی، اضطراب و نارضایتی کند.
توقعات ناسالم یا بی جا
مدل توقعات هم روی سالم یا ناسالم بودن کمالگرایی تأثیر دارد. در کمال گرایی ناسالم، توقعات فرد بی جا و غیر واقعی است. به این ترتیب، فرد مدام احساس ناشایستگی و شکست می کند. در کمال گرایی سالم، انتظارات فرد از خود واقعی و به جا است و دستیابی به انتظارات مایۀ غرور و افتخار است اما در کمال گرایی ناسالم، فرد حتی در صورت رسیدن به هدف، همیشه دلیلی برای انتقاد از خود پیدا می کند. خودنکوهی از جمله عوامل کلیدی است که در انواع ناسالم کمالگرایی دیده می شود.
والدین کنترل گر
مدل تربیتی یکی از موثرترین عوامل پیشبینی کمال گرایی است. کودکانی که والدین یا سرپرست سختگیر، جدی یا پرتوقع دارند، بیشتر درگیر گرایش ها و خصوصیات کمالگرایانه می شوند. گاهی این تجربه ناشی از مدل تربیتی خشونت آمیز یا بی توجهی است و در سایر موارد، به خاطر والدینی است که از روی خیرخواهی، توقعات و انتظارات بی جا را به فرزندان خود تحمیل می کنند.
تجربۀ تروما یا کمبود عاطفی
تروما در کودکان منجر به باورها یا «طرحواره های» منفی می شود. برای مثال، بسیاری از کودکانی که مورد تعرض یا بدرفتاری قرار می گیرند، به جای اینکه بدرفتاری را به والدین خود نسبت دهند، فکر می کنند بچۀ بدی هستند یا کسی آن ها را دوست ندارد. معمولاً طرحواره های کمبود عاطفی، رهاشدگی، بی اعتمادی، نقص و انزوای اجتماعی در سطوح بالای کمالگرایی دیده می شود.
